Żyj chwilą obecną, wspominaj przeszłość i nie lękaj się przyszłości, ta bowiem jeszcze nie istnieje i nigdy nie będzie istnieć.
Jest tylko teraz. – Christopher Paolini, Najstarszy.

Pokolenie Z – problemy psychiczne

Przyszłość jest mocno uzależniona od nas, naszych decyzji i poczynań, niemniej jednak często napotykamy po drodze pewne przeszkody, które zaburzają całą koncepcję i zniechęcają nas do kontynuacji obranej drogi. W naszej praktyce Centrum Psychoterapii Ametis dostrzegamy niepokojące zjawisko wśród młodych ludzi. Coraz więcej osób z Pokolenia Z boryka się z problemami o podłożu psychicznym. Zauważamy stany depresyjne, brak chęci i energii do życia, myśli rezygnacyjne i samobójcze, wycofanie z relacji społecznych oraz brak wiary w dobrą przyszłość – coś czego starsze, żyjące pokolenia nigdy nie doświadczyły. Nasuwa się więc tutaj pytanie, dlaczego u naszych dzieci, znajomych, rówieśników zaczęto zauważać występowanie taki problemów?

Co to jest Pokolenie Z?

Pokolenie Z (Gen Z) czyli dziewczęta oraz chłopcy urodzeni w latach 1997-2012. Pokolenie to jest określane jako „cyfrowi tubylcy”, dla których nowe technologie są źródłem osiągnięcia sukcesu i zarządzania światem. Czasy, w których się urodzili z pewnością dostarczyły im wiele możliwości i perspektyw do życia, ale również trzeba pamiętać, że XXI wiek niesie za sobą wiele konsekwencji, takich jak zmiany społeczne oraz niepewność. Dostęp do nowej technologii – internetu spowodowała wytworzenie się nowego spojrzenia na świat, który po dłuższym czasie stał się punktem zapalnym problemów psychicznych. Internet stał się idealnym miejscem do stworzenia social mediów, które pełnią funkcję komunikatora ze społeczeństwem. Od momentu ich powstania relacje międzyludzkie zaczęły przenosić się do świata wirtualnego. Dzięki wielu różnym komunikatorom jesteśmy teraz w stanie śledzić prywatne życie prawie każdego człowieka, nie spotykając się z nim osobiście. Niestety często przedstawiane życie jest fałszywym przekazem, który pokazuje nieskazitelne, perfekcyjne życie, które w rzeczywistości nie zawsze takie bywa. Pokolenie Z zostało wychowane na nowych technologiach i internecie, dlatego też odgrywa on ogromnie ważną role w ich życiu. Te błędne spostrzeganie świata, ludzi i samego siebie powoduje, że zaczynają się w nim zatracać, a właściwie zatracać się w byciu lepszym od innych i dążeniu do nieistniejącego ideału. Opierając się na wielu artykułach i badaniach naukowych możemy śmiało stwierdzić, że osoby z Pokolenia Z są najbardziej niespokojnym pokoleniem w ostatnich dziesięcioleciach. W ich grupie niepokój jest potęgowany przez wyzwania związane z podjęciem pracy, zarabianiem pieniędzy, zmianami klimatycznymi, technologiami, pandemią potęgującą samotność i wyobcowanie oraz inne stresory. Badania Pew Research obrazują nam, jak Pokolenie Z różni się od poprzednich. Wyniki badań prowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazują, że osoby te:

  • posiadają większą wiedzę na temat występowania problemów ze zdrowiem psychicznym, co skutkuje większą skłonnością do zgłaszania swoich problemów osobom im bliskim oraz specjalistom,
  • dostrzegają występowanie problemów społecznych spowodowanych nierównością rasową,
  • rozumieją i widzą ogromne zróżnicowanie etniczne i rasowe wśród społeczeństwa,
  • wykazują mniejsze skłonności do bycia zatrudnionym w wieku nastoletnim lub jako młody dorosły,
  • uważają, że ich sukces zawodowy/życiowy nie opiera się tylko na nauce, zdarza się, że podejmują oni decyzję o zakończeniu swojej edukacji na poziomie szkoły średniej,
  • są mocno elastyczni społecznie, rozumieją, że muszą być pokoleniem postępowym (używanie neutralnych płciowo zaimków, popieranie małżeństwa tej samej płci, akceptowanie wyróżniającego się wizerunku oraz poglądów – w obecnych czasach ludzie odważniej mówią o swojej orientacji, płci, poglądach, upodobaniach)

 Krzywe zwierciadło social mediów

Musimy pamiętać, że wraz z rozwojem technologii powstały również nowe grupy społeczne oraz nowe zasady dotyczące funkcjonowania w społeczeństwie. Ich rozwój powoduje, że Pokolenie Z staje przed coraz większą ilością sytuacji stresowych, z którymi muszą sobie poradzić, tak aby nadal „pasować” do społeczeństwa. Moment, w którym cały świat został zamknięty przez Covid-19 był momentem próby dla wielu młodych osób. Sytuacja ta przyczyniła się do wydłużenia czasu spędzanego przed odbiornikami internetowymi i tym samym pogłębiło się uzależnienie od wirtualnego świata. Po pandemii dostrzec możemy, jak bardzo zwiększyła się ilość osób z Pokolenia Z, które zmagają się z chorobami psychicznymi. Badania wykazują również, że Pokolenie Z od tego czasu  jest jeszcze bardziej narażone na występowanie u jego przedstawicieli myśli samobójczych.

W przeciwieństwie do poprzednich pokoleń, Pokolenie Z w niewielkim stopniu pamięta świat bez internetu, smartfonów i mediów społecznościowych. Jedno z badań naukowych wykazało, że prawie połowa Pokolenia Z spędza w sieci minimum 10 godzin dziennie, co w bardzo dużym stopniu ogranicza ilość osobistych kontaktów z innymi i może powodować poczucie samotności i izolacji. Życie w internecie i ciągłe połączenie z siecią może skutkować problemami z poczuciem własnej wartości i odczuwaniem presji, aby się dostosować i nie odstawać od większości. Wydawałoby się, że  jeśli chodzi o kwestie samoakceptacji i dostosowania się do obecnie panujących norm wśród Pokolenia Z, szczególnie narażone są młode kobiety. Nie jest to aktualne stwierdzenie, choć oczywiście nadal widać ten trend – kobiety odchudzają się, popadają w bulimię lub anoreksję, ale trzeba podkreślić, że ten aspekt dotyka także młodych mężczyzn. W poszukiwaniu sposobów na osiągnięcie „doskonałości” uzależniają się od siłowni oraz sterydów. Wszystko po to, aby zaakceptować siebie, swoje ciało. O tym się mówi mniej. Większość platform, których używa Pokolenie Z jest opartych na zdjęciach np.: Instagram, aplikacje te są powiązane z pogarszającymi się problemami postrzegania obrazu ciała. Młodzi ludzie, pod wpływem społeczeństwa często popadają w zaburzenia odżywiania, z którymi wiążą się również problemy ze zdrowiem psychicznym. Chęć bycia akceptowanym i idealnie dopasowanym do wirtualnych ludzi jest tak silna, że nie zauważają konsekwencji, które za sobą niosą takie działania. Pokolenie Z preferuje platformy internetowe oparte na obrazie i wideo, bardziej niż starsze pokolenia. Korzystanie z takich platform jak TikTok, Twitter, Snapchat umożliwia internautom umieszczanie wszelkich treści, które nie zawsze są kontrolowane przez twórców tych aplikacji. Pokolenie Z narażone jest na cyberprzemoc oraz treści, które zawierają samookaleczanie, nękanie, przemoc, niedożywienie oraz nadwagę – treści te można odnaleźć w każdym momencie bez większego wysiłku. Możne by rzec, że Pokolenie Z jest odgórnie skazane na zmierzenie się z tak dużą ilością bodźców, ponieważ ich życie opiera się na technologii, której nie da się zatrzymać. Wraz z rozwojem technologii u młodych ludzi zaczęła się rozwijać również ciekawość i odwaga, która przyczyniła się do stawiania sobie pytań: jaki chcę być, co jest dla mnie ważne, jakie są moje potrzeby, czego na pewno nie chcę i w jakim świecie chcę żyć. JA.

Jako grupa, Pokolenie Z jest bardziej zaniepokojone zmianami klimatycznymi i kwestiami społecznymi niż jakiekolwiek poprzednie pokolenia. Wraz z większą świadomością zmian klimatycznych i społecznych osoby Pokolenia Z odczuwają niepokój o losy planety, zdrowie swoje i bliskich. Jedno z bań naukowych potwierdza, że ponad 64 proc. osób w wieku 18-22 lat uważa, że ludzie oraz szczególnie ich przyszli pracodawcy powinni podejmować działania w zakresie ochrony środowiska – niektórzy młodzi pracownicy są skłonni opuścić miejsce pracy ze względu na wartości związane ze zmianami klimatu. Pokolenie Z jest również grupą ludzi, która posiada coraz większą świadomość ciała i seksualności, są bardziej ciekawi sfer dotyczących seksu i częściej sięgają do źródeł naukowych, aby móc poszerzać swoją wiedzę.

Seks wśród nastolatków

Ważnym obszarem, który musimy poruszyć jest również seks. w Pokoleniu Z przestał on być tematem tabu co poskutkowało tym, że coraz młodsze osoby zaczynają ze sobą współżyć. Pierwsza miłość, zakochiwanie się jest nieodłącznym elementem każdego pokolenia, Pokolenie Z różni się od innych tym, że odczuwa się u nich większą presję związaną z tzw.: „pierwszym razem”. Dość często zauważyć można pośród Pokolenia Z, że zwlekanie z tym jest czymś wstydliwym i często wyśmiewanym przez rówieśników, presja jak tak duża, że spora grupa Pokolenia Z decyduje się na swój pierwszy stosunek wyłącznie by dopasować się do reszty. Wraz z poszerzaną wiedzą i doświadczeniami związanymi z seksem Pokolenie Z częściej dostrzega i doświadcza również okrutnej strony dotyczącej naruszania granic cielesności – napaści seksualne, molestowanie, szykanowanie itd.: Internet stał się miejscem, w którym mówi się o takich sytuacjach, co może skutkować  narastaniem lęków pośród Pokolenia Z, obawiają się oni o siebie i innych. Można sobie zadać pytanie, czy oprócz stresorów, na pogorszenie stanu zdrowia psychicznego u tych młodych ludzi może wpływać sposób wychowania? Nie ma nic złego w tym, że człowiek zna swoje potrzeby i je zaspokaja, że osiąga swoje cele, ale  dążenie do tego za wszelką cenę, czasem kosztem innych (np. przekraczając czyjeś granice) jest niepokojącym zjawiskiem, także dlatego, że generuje problemy, z którymi potem trzeba sobie radzić.

Można zaryzykować stwierdzenie, że przyszłość dla osób z Pokolenia Z jest pewnego rodzaju pułapką : z jednej strony świat opierający się na nieustannie rozwijającej się technologii, a z drugiej potrzeba osiągnięcia harmonii i spokoju ducha, dzięki którym łatwiej żyje się w każdym świecie. Towarzyszy nam jednak myśl, że każde pokolenie ma swoje pułapki i w końcu znajduje dla siebie najlepsze sposoby, żeby żyjąc w określonych warunkach czerpać z tego życia to, co dobre. Czasem wymaga to większej troski, uwagi i pomocy ze strony bliskich, bywa także, że pomocy profesjonalnej. Wtedy należy po nią sięgnąć.

Źródła:

  1. American Psychological Association „Stress in America, Generation Z”; 2018
  2. HealthMatch “The Gen Z Mental Healt wave – what is causing the surger?”; 2022
  3. Zwierciadło “Pokolenie Z – zagubieni we wszechświecie”; 2019
  4. Piękny umysł „Pokolenie Z – młodzi ludzie pełni smutku i niepokoju”; 2022
  5. Zeszyty Prasoznawcze „Pokolenie Z – próba diagnozy”; t.64, nr 1 (245), s 105-108; 2021